Niet tegen beton

“Onbegrijpelijk”, vindt onder meer Norbert Schotte, innovatiemanager bij VORM. Hij wist vorige week niet wat hij las en ondernam direct actie. Schotte trommelde in amper zes dagen tijd 13 bouwers en architectenbureaus (zie kader) bij elkaar die zijn verontwaardiging delen.

Ze zijn niet tegen beton, maar signaleren dat de rekenmethodieken die worden gebruikt voor het berekenen van de milieubelasting van bouwmaterialen niet doen waarvoor ze zijn bedoeld, namelijk het beperken van de CO2-emissie tijdens de productie van bouwmaterialen. “Wij doen een oproep aan politiek en beleidsmakers om, voorbij de belangen van de bouwindustrie, te zorgen voor rekenmethodieken die het gebruik van zeer emissievriendelijke materialen sterk bevorderen”, schrijven zij in het manifest.

De forse impact van een woning

Volgens de ondertekenaars wordt de kans dat Nederland de Parijs-doelstelling haalt van 1,5 graad temperatuurstijging met de dag kleiner. Ze vinden het van belang dat klimaatverandering wordt tegengegaan. Juist ook, omdat er de komende tien jaar in Nederland nog 1 miljoen nieuwe woningen moeten worden bijgebouwd.

“Het bouwen van woningen heeft een forse impact op de directe uitstoot van CO2 (ca. 10 procent van de jaarlijkse uitstoot). Als we de CO2 uitstoot van onze sector fors willen reduceren, zullen we alternatieven moeten inzetten voor materialen die geproduceerd worden met fossiele brandstoffen. Dat gaat verder dan het gebruik van circulaire materialen omdat in de gehanteerde rekenmethodieken de productie-uitstoot nauwelijks wordt meegerekend.”

Ze vinden het vreemd dat biobased materialen nauwelijks beter uit de verf komen in de rekensommetjes dan traditionele, waarbij juist veel CO2 vrijkomt tijdens de productie ervan. “Biobased materialen slaan CO2 op. Daarnaast is er geen sprake van uitstoot door productie van een fossiel alternatief. Dubbele winst dus. Maar ook het gebruik van reststromen uit land- en tuinbouw biedt kansen.”

De duurzame bouwrebellen signaleren dat steeds meer institutionele beleggers en projectontwikkelaars, architecten en bouwers bezig gaan met duurzaam bouwen. De echte doorbraak komt echter pas los als de regels deugen. “Om als sector écht te kunnen verduurzamen, zal er eerlijk gekeken moeten worden naar de milieu-impact van materialen.”

Fossiele materialen juist ten onrechte beloond

Waar biobased materialen onvoldoende worden beloond in de cruciale rekensommetjes voor duurzaam bouwen, worden producten zoals beton en staal juist overgewaardeerd, aldus de opstellers. Dat komt omdat de CO2-uitstoot tijdens de productie ervan nauwelijks meetelt. Dat heeft volgens de ondertekenaars van het manifest te maken met “vage herbestemmingen” van deze producten aan het einde van hun levensduur.

“Die dubbele benadeling van biomaterialen is niet uit te leggen aan navolgende generaties. Het klopt feitelijk ook niet. Een product als CLT (Cross Laminated Timber) met droge verbindingen zal in de praktijk worden hergebruikt na zijn eerste functie. Daarna krijgt het wellicht zelfs nog een derde leven als plaat- of isolatiemateriaal.”

Biobased materialen hebben nog meer voordelen, benadrukken de opstandelingen. Ze wijzen op de prefabmogelijkheden en het daarbij horende dalende aantal transportbewegingen. Dat is weer gunstig voor de stikstofemissie. “Ook dragen houtconstructies bij aan een gezonder binnenklimaat door hun vocht- en warmteregulerende eigenschappen. Een ander belangrijk aspect is dat het telen van bouwgewassen kan bijdragen aan nieuwe verdienmodellen voor de Landbouw. Een sector die ons zeer na aan het hart ligt en echt kan helpen het verschil te maken bij de omschakeling naar emissievrije bouwplaatsen.”

Biobased waar het kan, beton waar het moet

De biobased-supporters roepen overheden en opdrachtgevers op om zoveel mogelijk biomaterialen te gebruiken waar dat mogelijk is. “Als collectief uit de bouwsector willen wij bijdragen aan een duurzamere wereld en ons niet laten vertragen door traditionele rekenmethodieken. Wij vragen als marktpartijen dat politiek en beleidsmakers CO2-opslag meenemen in de huidige instrumenten die gebruikt worden voor de MPG-berekening, zodat er een eerlijk speelveld ontstaat voor biobased materialen waardoor we een verduurzamingsslag kunnen maken.”

Het manifest van bouwers en architecten kan worden gezien als historisch. Normaal gesproken laten ondernemers zich in het politieke debat vertegenwoordigen door brancheorganisaties zoals Bouwend Nederland en de BNA. In gesprek met Cobouw licht initiatiefnemer Schotte van VORM toe waarom nu anders is besloten. “Ik heb nog nooit een revolutie gezien die vanuit een brancheorganisatie is ontstaan”, verklaart Schotte. “Het vreemde is verder dat die CO2-opslag in andere landen in de EU wel meetelt. Wat dat betreft zijn wij het sukkeltje van de klas.”